जागतिक साक्षरता दिवस माहिती

 

जागतिक साक्षरता दिवस माहिती 

१. परिचय

दरवर्षी ८ सप्टेंबर रोजी जगभरात "जागतिक साक्षरता दिवस" साजरा केला जातो.

 १९६६ मध्ये युनेस्को (UNESCO) ने या दिवसाची घोषणा केली आणि १९६७ पासून प्रत्यक्षात तो साजरा होऊ लागला.

या दिवसाचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे निरक्षरता कमी करणे आणि शिक्षणाचे महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचवणे.

२. उद्दिष्टे

प्रत्येकाला वाचन, लेखन व गणिताचे प्राथमिक ज्ञान मिळावे.

गरिबी, विषमता, अज्ञान यांवर मात करण्यासाठी शिक्षणाचा प्रसार करणे.

समाजातील महिला, मुले व वंचित घटकांचे सशक्तीकरण करणे.

आजीवन शिक्षणाची (Lifelong Learning) संकल्पना दृढ करणे.

३. महत्त्व

साक्षरतेमुळे व्यक्तीमध्ये आत्मविश्वास, विचारशक्ती व निर्णयक्षमता वाढते.

शिक्षणामुळे रोजगाराच्या संधी, आर्थिक विकास व सामाजिक समानता निर्माण होते.

आरोग्य, स्वच्छता व नागरिक जबाबदाऱ्या याबाबत जागरूकता वाढते.

साक्षरतेशिवाय राष्ट्राची प्रगती, लोकशाही व संस्कृतीचा विकास अशक्य आहे.

४. २०२५ सालचा जागतिक साक्षरता दिवस

युनेस्को दरवर्षी या दिवसासाठी एक विशिष्ट संकल्पना (Theme) जाहीर करते.

५. भारतातील प्रयत्न

राष्ट्रीय साक्षरता अभियान आणि सर्व शिक्षा अभियान यांच्या माध्यमातून साक्षरतेचा प्रसार.

डिजिटल शिक्षण, प्रौढ साक्षरता केंद्रे, ग्रामशाळा, स्वयंसेवी संस्था यांचा सक्रिय सहभाग.

भारतातील साक्षरता दर वाढत असला तरी ग्रामीण भाग, महिलांमध्ये व मागासलेल्या घटकांमध्ये अजूनही सुधारणा आवश्यक.

६. निष्कर्ष

"शिक्षण हा प्रत्येकाचा मूलभूत अधिकार आहे" ही जाणीव जागतिक साक्षरता दिवस आपल्याला करून देतो.

साक्षर व्यक्तीच समाजाच्या प्रगतीत व राष्ट्रनिर्मितीत मोलाचे योगदान देऊ शकतो.म्हणूनच "साक्षर बना, प्रगत बना" हा संकल्प प्रत्येकाने केला पाहिजे.