मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन भाषण

 

मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन

प्रस्तावना :

भारत १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी स्वातंत्र्यप्राप्त झाला, पण तत्कालीन हैदराबाद संस्थान हे निजामाच्या ताब्यात होते. निजाम हा भारतात विलीन होण्यास तयार नव्हता. परिणामी मराठवाडा आणि इतर प्रदेशातील जनतेला स्वातंत्र्यासाठी आणखी संघर्ष करावा लागला. या संघर्षाची पराकाष्ठा १७ सप्टेंबर १९४८ रोजी झाली आणि मराठवाडा मुक्त झाला. म्हणूनच दरवर्षी १७ सप्टेंबर हा दिवस मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन म्हणून साजरा केला जातो.

पार्श्वभूमी :

स्वातंत्र्यानंतर भारतातील संस्थानांना भारतात विलीन होण्याचे आवाहन करण्यात आले.

बहुतांश संस्थाने विलीन झाली, पण हैदराबादचा निजाम भारतात विलीन होण्यास तयार नव्हता.

निजामने "ऑपरेशन स्टँडस्टिल" करार करून भारतात विलीन होणे टाळले.त्याचवेळी निजामच्या राज्यात रझाकार नावाची खासगी सेना होती. रझाकारांनी जनतेवर दहशत माजवली.

मराठवाड्यातील संघर्ष :

निजामाच्या जुलूमाविरुद्ध मराठवाड्यात क्रांतीची ठिणगी पडली.स्वातंत्र्यसैनिकांनी निजामशाहीविरुद्ध सशस्त्र लढे उभारले.गावोगावी सत्याग्रह, निदर्शने, आंदोलन घडून आले.औरंगाबाद, लातूर, परभणी, बीड, नांदेड, जालना, हिंगोली, उस्मानाबाद या भागात स्वातंत्र्यलढ्याची चळवळ उभी राहिली.

भारतीय लष्करी कारवाई – पोलिस ॲक्शन :

सप्टेंबर १९४८ मध्ये भारत सरकारने "ऑपरेशन पोलो" (पोलिस ॲक्शन) सुरू केले.फक्त ४ दिवसांत निजामशाहीचा पराभव झाला.१७ सप्टेंबर १९४८ रोजी हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन झाले.त्यामुळे मराठवाडा मुक्त झाला.

शहिदांचे योगदान :

निजामशाही आणि रझाकारांविरुद्ध लढताना अनेक शूरवीर शहीद झाले.

स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांचे बलिदानच मराठवाड्याच्या स्वातंत्र्याचे खरे पायाभूत कारण ठरले.

छत्रपती शाहू महाराज, स्वामी रामानंद तीर्थ, गोविंदभाई श्रॉफ,गंगाधरराव देशमुख, वसंतराव नाईक यांसारख्या नेत्यांचे योगदान उल्लेखनीय आहे.

महत्त्व :

हा दिवस केवळ मराठवाड्याचा नव्हे तर संपूर्ण भारताच्या अखंडतेचा प्रतीक आहे.

मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन आपल्याला बलिदान, ऐक्य आणि स्वाभिमानाची आठवण करून देतो.

दरवर्षी या दिवशी शहीदांना श्रद्धांजली अर्पण केली जाते व त्यांचा संघर्ष स्मरणात ठेवला जातो.

मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन हा स्वातंत्र्यलढ्यातील एक सुवर्णक्षण आहे. मराठवाडा जनतेच्या त्याग, बलिदान आणि धैर्यामुळे निजामशाहीचा अंत झाला. १७ सप्टेंबर हा दिवस आपल्याला स्वातंत्र्याची किंमत आणि त्यासाठी दिलेले

 बलिदान आठवण करून देतो. म्हणूनच या दिवसाचे महत्त्व आपल्यासाठी अतुलनीय आहे.